머리말5
감수사8
PART 01 생명의 궁宮
1. 한양의 맥脈26
2. 청와대 약사略史35
PART 02 미리 가 본 청와대(문화유산과 건축물)
1. 언론의 산실 춘추관春秋館47
2. 국빈들의 작은 연회장 상춘재常春齋50
3. 청와대에도 수영장이 있다53
4. 흐르는 물을 베개 삼은 침류각枕流閣55
5. 대통령과 가족이 살던 관저官邸58
6. 조선 제일의 명당, 천하제일복지天下第一福地64
7. 신선도 머문다는 오운정五雲亭66
8. 최고의 미남 석불, 석조여래좌상石造如來坐像68
9. 비밀의 궁, 청와대 본관70
10. 비서관들의 일터, 위민관爲民館78
11. 대국민 면회와 직원들이 출입하는 연풍문年豐門81
12. 대통령만 출입하는 정문83
13. 국빈 환영과 대규모 행사장인 영빈관迎賓館85
14. 경제 · 금융 회의 전용공간 서별관西別館89
15. 칠궁七宮의 여인들90
16. 청와대 역사 문화 홍보관, 청와대 사랑채92
PART 03 비밀의 정원The secret garden
1. 발길이 머무는 녹지원錄地園96
2. 의전 행사 전용 대정원99
3. 불로문不老門이 있는 소정원笑庭園101
4. 역사의 흔적 수궁터守宮址106
5. 용버들이 용틀임하는 버들마당108
6. 상춘재 뜰을 바라보며111
7. 흰뺨검둥오리 새끼 떼가 서식하는 실개천112
8. 대통령의 농사터, 친경전116
9. 식물의 보고寶庫 온실118
10. 비밀의 중정中庭120
11. 연못과 옹달샘122
12. 헬기장 잔디정원125
13. 춘추관 옥상정원126
14. 숲속 쉼터의 명당 녹지원 데크128
15. 청와대 가로수 길129
16. 효자동 분수대131
17. 청와대(궁정동) 무궁화동산134
PART 04 대통령의 나무
1. 박정희 대통령 기념식수140
2. 최규하 대통령 기념식수142
3. 전두환 대통령 기념식수144
4. 노태우 대통령 기념식수146
5. 김영삼 대통령 기념식수154
6. 김대중 대통령 기념식수158
7. 노무현 대통령 기념식수162
8. 이명박 대통령 기념식수165
9. 박근혜 대통령 기념식수167
10. 문재인 대통령 기념식수172
PART 05 희귀한 나무 이야기
1. 청와대의 백미 녹지원 반송186
2. 학자수學者樹라 불리는 회화나무189
3. 말 채찍을 만드는 말채나무192
4. 용버들 이야기194
5. 대통령이 살린 단풍나무196
6. 대정원을 둘러싼 반송199
7. 정문을 지키는 반송200
8. 수궁터의 금송202
9. 황금빛 꽃을 피우는 모감주나무204
10. 지리산에서 자라는 단풍철쭉206
11. 청와대 지킴이, 최고령 나무 주목朱木208
12. 우물통 안에 사는 느티나무209
13. 정이품 소나무를 닮은 소나무213
14. 큰 키를 자랑하는 백합나무214
15. 녹지원의 적송216
16. 아름다운 단풍을 가진 복자기218
17. 안동 하회탈을 만드는 오리나무219
18. 여름의 불꽃 배롱나무222
19. 공작새를 닮은 공작단풍225
20. 봄꽃의 거장 왕벚나무227
21. 위장술의 대가 붉은 꽃 산딸나무230
22. 북한산을 지켜 온 서울귀룽나무231
23. 안약으로 쓰인 물푸레나무234
24. 과일 망신 모과나무236
25. 청산에 살어리랏다, 다래239
PART 06 삼 형제의 다리
1. 선녀탕이 있는 백악교白岳橋244
2. 이름 없는 용사인가! 무명교無名橋245
3. 금천교를 본떠 만든 용충교龍忠橋247
PART 07 마음을 담아간 야생화
봄에 피는 꽃
1. 금낭화 Lamprocapnos spectabilis (L.) T.Fukuhara (L.) Lem.251
2. 깽깽이풀 Jeffersonia dubia (Maxim.) Benth. & Hook.f. ex Baker & Moore252
3. 꽃잔디 Phlox subulata L.253
4. 꿀풀 Prunella vulgaris L. subsp. asiatica (Nakai) H.Hara254
5. 꿩의바람꽃 Anemone raddeana Regel255
6. 노랑매미꽃(피나물) Hylomecon vernalis Maxim.256
7. 노랑어리연 Nymphoides peltata (S.G.Gmel.) Kuntze258
8. 노루귀 Hepatica asiatica Nakai259
9. 대사초 Carex siderosticta Hance260
10. 돌나물 Sedum sarmentosum Bunge261
11. 돌단풍 Mukdenia rossii (Oliv.) Koidz.263
12. 동의나물 Caltha palustris L.264
13. 둥굴레 Polygonatum odoratum (Mill.) Druce var. pluriflorum (Miq.) Ohwi265
14. 마가렛트 Argyranthemum frutescens (L.) Sch.Bip.266
15. 마삭줄 Trachelospermum asiaticum (Siebold & Zucc.) Nakai267
16. 매발톱 Aquilegia buergeriana Siebold & Zucc. var. oxysepala (Trautv. & C.A.Mey.) Kitam.269
17. 모란(목단) Paeonia × suffruticosa Andrews 270
18. 무스카리 Muscari armeniacum Leichtlin ex Baker271
19. 맥문동 Liriope muscari (Decne.) L.H.Bailey272
20. 바위취 Saxifraga stolonifera Curtis274
21. 복수초 Adonis amurensis Regel & Radde275
22. 봄맞이 Androsace umbellata (Lour.) Merr277
23. 붉은인동 Lonicera × heckrottii Rehder279
24. 붓꽃 Iris sanguinea Donn ex Hornem.280
25. 산마늘 Allium microdictyon Prokh.281
26. 섬초롱꽃 Campanula takesimana Nakai283
27. 수선화 Narcissus tazetta L. subsp. chinensis (M.Roem.) Masam. & Yanagita 284
28. 수호초 Pachysandra terminalis Siebold & Zucc.286
29. 소엽맥문동(애란) Ophiopogon japonicus (Thunb.) Ker Gawl.287
30. 앵초 Primula sieboldii E.Morren289
31. 양지꽃 Potentilla fragarioides L. var. major Maxim.290
32. 얼레지 Erythronium japonicum Decne.291
33. 윤판나물 Disporum uniflorum Baker293
34. 으아리 Clematis mandshurica Rupr. DC. var. mandshurica (Rupr.) Ohwi.295
35. 은방울꽃 Convallaria keiskei Miq.296
36. 인동덩굴 Lonicera japonica Thunb.297
37. 작약 Paeonia lactiflora Pall.299
38. 제비꽃 Viola mandshurica W.Becker301
39. 조개나물 Ajuga multiflora Bunge303
40. 족도리풀 Asarum sieboldii Miq.304
41. 종지나물 Viola sororia Willd.305
42. 줄사철나무 Euonymus fortunei (Turcz.) Hand.-Mazz. var. radicans (Miq.) Rehder307
43. 처녀치마 Helonias koreana (Fuse, N.S.Lee & M.N.Tamura) N.Tanaka309
44. 튤립 Tulipa gesneriana L.310
45. 크로커스 Crocus vernus ‘Remembrance’ L.312
46. 할미꽃 Pulsatilla koreana (Y.Yabe ex Nakai) Nakai ex T.Mori313
여름에 피는 꽃
47. 곰취 Ligularia fischeri (Ledeb.) Turcz.317
48. 구름국화 Erigeron alpicola (Makino) Makino318
49. 금계국 Coreopsis basalis (Otto & A.Dietr.) S.F.Blake.319
50. 금꿩의다리 Thalictrum rochebruneanum Franch. & Sav.320
51. 금불초 Inula japonica Thunb.322
52. 기린초 Phedimus aizoon (L.) ’t Hart var.floribundus H.Ohba (Fisch. & C.A.Mey.) ’t Hart323
53. 까치수염 Lysimachia barystachys Bunge324
54. 꼬리풀 Pseudolysimachion linariifolium (Pall. ex Link) Holub325
55. 꽃창포 Iris ensata Thunb.327
56. 꽈리 Alkekengi officinarum Moench L.328
57. 꿩의다리 Thalictrum aquilegiifolium L. var. sibiricum Regel & Tiling329
58. 넓은잎기린초 Phedimus ellacombeanus (Praeger) ’t Hart330
59. 노루오줌 Astilbe chinensis (Maxim.) Franch. & Sav.331
60. 다람쥐꼬리 Huperzia miyoshiana (Makino) Ching333
61. 달맞이꽃 Oenothera biennis L.334
62. 땅채송화 Sedum oryzifolium Makino336
63. 도라지 Platycodon grandiflorus (Jacq.) A.DC.336
64. 동자꽃 Lychnis cognata Maxim.338
65. 두메부추 Allium dumebuchum H.J.Choi339
66. 리시마키아 Lysimachia nummularia L.341
67. 리아트리스 Liatris spicata (L.) Willd. Thunb.343
68. 망종화(금사매) Hypericum patulum Thunb.344
69. 마타리 Patrinia serratulifolia Link Fisch. ex Trevir.345
70. 메꽃 Calystegia pubescens Lindl.346
71. 모나르다 Monarda didyma L. var. alba Hort347
72. 물레나물 Hypericum ascyron L.349
73. 물싸리 Dasiphora fruticosa (L.) Rydb.350
74. 미역취 Solidago virgaurea L. subsp. asiatica(Nakai ex H.Hara) Kitam. ex H.Hara351
75. 바늘꽃(분홍, 흰) Epilobium pyrricholophum Franch. & Sav.353
76. 바위채송화 Sedum polytrichoides Hemsl.354
77. 벌개미취 Aster koraiensis Nakai355
78. 범부채 Iris domestica (L.) Goldblatt & Mabb.357
79. 비비추 Hosta longipes (Franch. & Sav.) Matsum.358
80. 뻐꾹나리 Tricyrtis macropoda Miq.359
81. 부들 Typha orientalis C.Presl361
82. 부레옥잠 Eichhornia crassipes (Mart.) Solms362
83. 부처꽃 Lythrum salicaria L. subsp. anceps (Koehne) H.Hara363
84. 산수국 Hydrangea serrata (Thunb.) Ser. (Thunb.) Ser. subsp. serrata (Thunb.) Makino365
85. 상사화 Lycoris squamigera Maxim.367
86. 섬기린초 Phedimus takesimensis (Nakai) ’t Hart369
87. 섬백리향 Thymus quinquecostatus Čelak. var. magnus (Nakai) Kitam.370
88. 수국 Hydrangea macrophylla (Thunb.) Ser.371
89. 수련 Nymphaea tetragona Georgi374
90. 술패랭이꽃 Dianthus longicalyx Miq.375
91. 실유카 Yucca filamentosa L.376
92. 애기기린초 Phedimus middendorffianus (Maxim.) ’t Hart378
93. 옥잠화 Hosta plantaginea (Lam.) Asch.380
94. 우산나물 Syneilesis palmata (Thunb.) Maxim.381
95. 원추리 Hemerocallis fulva (L.) L.382
96. 연꽃 Nelumbo nucifera Gaertn.384
97. 이질풀(노관초) Geranium thunbergii Siebold ex Lindl. & Paxton386
98. 참나리 Lilium lancifolium Thunb.388
99. 천남성 Arisaema amurense Maxim. f. serratum (Nakai) Kitag.390
100. 천인국(루드베키아) Gaillardia pulchella392
101. 초롱꽃 Campanula punctata Lam.393
102. 해바라기 Helianthus annuus L.394
가을에 피는 꽃
103. 각시취 Saussurea pulchella (Fisch.) Fisch. ex Colla399
104. 감국 Chrysanthemum indicum L.400
105. 구절초 Dendranthema zawadskii (Herbich) Tzvelev var. latiloba (Maxim.) Kitam.401
106. 꽃범의꼬리 Physostegia virginiana (L.) Benth.403
107. 꽃향유 Elsholtzia splendens Nakai ex F.Maek.405
108. 꿩의비름 Hylotelephium erythrostictum (Miq.) H.Ohba406
109. 담쟁이덩굴 Parthenocissus tricuspidata (Siebold & Zucc.) Planch.407
110. 더덕 Codonopsis lanceolata (Siebold & Zucc.) Benth. & Hook.f. ex Trautv.409
111. 바위솔 Orostachys japonica (Maxim.) A.Berger411
112. 박하 Mentha arvensis L. var. piperascens Malinv. ex Holmes413
113. 배초향(방아) Agastache rugosa (Fisch. & Mey.) Kuntze414
114. 소엽(차조기) Perilla frutescens (L.) Britton var. crispa (Benth.) W.Deane415
115. 솔체꽃 Scabiosa comosa Fisch. ex Roem. & Schult.416
116. 수크령 Pennisetum alopecuroides (L.) Spreng.418
117. 쑥부쟁이 Aster indicus L. (Kitam.) Honda419
118. 억새 Miscanthus sinensis Andersson var. purpurascens (Andersson) Matsum.420
119. 에키나시아 Echinacea purpurea (L.) Moench422
120. 용담 Gentiana scabra Bunge423
121. 참취 Aster scaber Thunb.425
122. 털머위 Farfugium japonicum (L.) Kitam.427
123. 투구꽃 Aconitum jaluense Kom.428
124. 풍접초 Cleome houtteana Schltdl. Jacq.429
125. 해국 Aster spathulifolius Maxim.431
PART 08 청와대의 나무들
1. 가죽나무 Ailanthus altissima (Mill.) Swingle434
2. 감나무 Diospyros kaki Thunb.435
3. 개나리 Forsythia koreana (Rehder) Nakai438
4. 개암나무 Corylus heterophylla Fisch. ex Trautv.440
5. 계수나무 Cercidiphyllum japonicum Siebold & Zucc.442
6. 국수나무 Stephanandra incisa (Thunb.) Zabel444
7. 꽃사과나무 Malus floribunda Siebold ex Van Houtte446
8. 낙상홍 Ilex serrata Thunb.447
9. 낙우송 Taxodium distichum (L.) Rich.448
10. 남천 Nandina domestica Thunb.450
11. 노간주나무 Juniperus rigida Siebold & Zucc.453
12. 눈주목 Taxus cuspidata Siebold & Zucc. var. nana Rehder455
13. 느릅나무 Ulmus davidiana Planch. var. japonica (Rehder) Nakai456
14. 능소화 Campsis grandiflora (Thunb.) K.Schum.459
15. 다릅나무 Maackia amurensis Rupr.462
16. 대왕참나무 Quercus palustris Münchh.463
17. 대추나무 Ziziphus jujuba Mill.466
18. 덜꿩나무 Viburnum erosum Thunb.469
19. 두릅나무 Aralia elata (Miq.) Seem.470
20. 등 Wisteria floribunda (Willd.) DC.473
21. 때죽나무 Styrax japonicus Siebold & Zucc.475
22. 리기다소나무 Pinus rigida Mill.477
23. 마가목 Sorbus commixta Hedl.478
24. 만병초 Rhododendron brachycarpum D.Don ex G.Don480
25. 매실(매화)나무 Prunus mume (Siebold) Siebold & Zucc.483
26. 머루 Vitis coignetiae Pulliat ex Planch.485
27. 메타세쿼이아 Metasequoia glyptostroboides Hu & W.C.Cheng487
28. 명자꽃 Chaenomeles speciosa (Sweet) Nakai489
29. 목련 Magnolia kobus DC.491
30. 미선나무 Abeliophyllum distichum Nakai494
31. 박태기나무 Cercis chinensis Bunge497
32. 밤나무 Castanea crenata Siebold & Zucc.499
33. 방크스소나무 Pinus banksiana Lamb.502
34. 배나무 Pyrus pyrifolia (Burm.f.) Nakai var. culta (Makino) Nakai503
35. 백당나무 Viburnum opulus L. var. sargentii (Koehne) Takeda505
36. 버드나무 Salix pierotii Miq.507
37. 병꽃나무 Weigela subsessilis (Nakai) L.H.Bailey510
38. 보리수나무 Elaeagnus umbellata Thunb. 512
39. 복사나무(복숭아나무) Prunus persica (L.) Batsch513
40. 뽕나무 Morus alba L.517
41. 사과나무 Malus pumila Mill.519
42. 사철나무 Euonymus japonica Thunb522
43. 산사나무 Crataegus pinnatifida Bunge525
44. 산수유 Cornus officinalis Siebold & Zucc.527
45. 산초나무 Zanthoxylum schinifolium Siebold & Zucc.530
46. 살구나무 Prunus armeniaca L.532
47. 상수리나무 Quercus acutissima Carruth.535
48. 생강나무 Lindera obtusiloba Blume537
49. 서양측백 Thuja occidentalis L.540
50. 서어나무 Carpinus laxiflora (Siebold & Zucc.) Blume541
51. 섬잣나무 Pinus parviflora Siebold & Zucc.543
52. 소사나무 Carpinus turczaninowii Hance544
53. 수수꽃다리 Syringa oblata Lindl. var.dilatata (Nakai) Rehder545
54. 수양벚나무(처진개벚나무) Prunus serrulata Lindl. var.pubescens (Makino) Nakai548
55. 쉬땅나무 Sorbaria sorbifolia (L.) A.Braun var. stellipila Maxim.550
56. 스트로브잣나무 Pinus strobus L.552
57. 아까시나무 Robinia pseudoacacia L.553
58. 앵도나무 Prunus tomentosa Thunb.556
59. 야광나무 Malus baccata (L.) Borkh.559
60. 영산홍 Rhododendron indicum (L.) Sweet561
61. 영춘화 Jasminum nudiflorum Lindl.563
62. 오동나무 Paulownia coreana Uyeki564
63. 옥향나무 Juniperus chinensis var. globosa568
64. 음나무 Kalopanax septemlobus (Thunb.) Koidz.569
65. 일본잎갈나무 Larix kaempferi (Lamb.) Carrière571
66. 자귀나무 Albizia julibrissin Durazz.573
67. 자두나무 Prunus salicina Lindl.576
68. 자목련 Magnolia liliiflora Desr.578
69. 자작나무 Betula pendula Roth580
70. 장미 Rosa hybrida584
71. 전나무 Abies holophylla Maxim.587
72. 진달래 Rhododendron mucronulatum Turcz.589
73. 찔레꽃 Rosa multiflora Thunb.592
74. 철쭉 Rhododendron schlippenbachii Maxim.594
75. 측백나무 Platycladus orientalis (L.) Franco597
76. 칠엽수 Aesculus turbinata Blume600
77. 팥꽃나무 Wikstroemia genkwa (Siebold & Zucc.) Domke603
78. 팥배나무 Aria alnifolia (Siebold & Zucc.) Decne.604
79. 포도 Vitis vinifera L.606
80. 풀또기 Prunus triloba Lindl. var. truncata Kom.609
81. 향나무 Juniperus chinensis L.611
82. 호두나무 Juglans regia L.614
83. 화살나무 Euonymus alatus (Thunb.) Siebold617
84. 황매화 Kerria japonica (L.) DC.619
85. 회양목 Buxus sinica (Rehder & E.H.Wilson) M.Cheng var. insularis (Nakai) M.Cheng622
86. 히어리 Corylopsis coreana Uyeki625
참고문헌628